3 lipca 1528 r. papież Klemens VII wydał bullę Religionis zelus, która była odpowiedzią na prośby franciszkanów – br. Mateusza z Bascio i jego towarzyszy. Dlaczego i po co powstał Zakon Braci Mniejszych Kapucynów? Jak do tego doszło? W jaki sposób zakon został przeszczepiony do Polski i jak dziś funkcjonuje?
Wielki kaptur i małe dzieci
Pięć wieków temu na ulicach włoskich wiosek pojawili się dziwni ludzie – długie brody, szorstkie, grube habity przewiązane powrozem. Na głowach wielkie, szpiczaste kaptury. Mieszkali w jakiś lepiankach z błota i wikliny. Chcieli radykalnie żyć Ewangelią kierując się Regułą Świętego Ojca Franciszka. Bez żadnych wyjaśnień. Dzieci postanowiły nazwać owo zjawisko. – Capuccini! – w ten sposób ochrzciły nowonarodzoną gałąź Zakonu Świętego Franciszka. Pierwszy święty kapucyński – Feliks z Cantalice – ogłoszony został przez Kościół patronem dzieci. Przypadek?
Pustelnicy czy duszpasterze?
W pierwszej fazie rozwoju zakonu, bracia prowadzili życie pustelnicze. Oddawali się kontemplacji – minimum dwie godziny dziennie (dla mniej wytrwałych), jak określają pierwsze Konstytucje Zakonu. Mieszkali w pustelniach i małych klasztorach pobudowanych na obrzeżach miast i wiosek we wschodnich Włoszech. Nie podejmowali wtedy żadnych działań duszpasterskich. Jednak Duch wieje tam, gdzie chce – nie takie było powołanie Braci Mniejszych Kapucynów. W Księstwie Camerino wybuchła śmiertelna zaraza. Bracia, posłuszni Ewangelii, opuścili swoje pustelnie i zaczęli z narażeniem życia opiekować się zarażonymi. Tu rozpoczął się kształtować nowy rys duchowości kapucyńskiej – apostolat wśród wszystkich ludzi, szczególnie zaś wśród najuboższych i najbardziej potrzebujących.
Z ziemi włoskiej do Polski
W Polsce jesteśmy od końca XVII wieku dzięki królowi Janowi III Sobieskiemu. Rozkrzewianiem Zakonu zajęli się kapucyni z Włoch. Potem opiekę nad rozwojem polskich zakonników przejęli bracia z Czech, a gdy była ich już wystarczająca liczba powstała Prowincja Polska Zakonu. Zawiła i pełna ciekawych wydarzeń jest historia naszej obecności na ziemiach polskich. Niewątpliwie polscy kapucyni odegrali bardzo ważną rolę w dziejach naszego Narodu – brali udział w najważniejszych wydarzeniach w historii Polski. . Pierwszym jest pomoc bł. br. Marka z Aviano w zwycięstwie pod Wiedniem. Później kapucyni byli obecni w powstaniach, zarówno jako duszpasterze na pierwszej linii frontu, jak i emisariusze Rządu i żołnierze, w warszawskiej Cytadeli przygotowywali więźniów politycznych oczekujących wykonania wyroku śmierci. Po Powstaniu Styczniowym zakony zostały skazane na wymarcie, zakazano im jakiejkolwiek działalności, nie przeszkodziło to jednak bł. Honoratowi Koźmińskiemu w założeniu w tym czasie 27 zgromadzeń zakonnych i prowadzeniu duchowym tysięcy ludzi przez konfesjonał. Pięciu błogosławionych polskich Kapucynów: Anicet, Symforian, Henryk, Florian i Fidelis to męczennicy z czasów II wojny światowej.
Dziś…
… Zakon Braci Mniejszych Kapucynów liczy ponad 11.000 Braci, kapłanów i niekapłanów, obecnych na wszystkich kontynentach w ponad 100 krajach (w Afryce – ok 30 krajów; we wszystkich głównych stanach USA; w Azji – w 11 krajach; w Australii i 5 krajach Oceanii; w niemal wszystkich krajach Europy; podobnie – w prawie każdym państwie Ameryki Łacińskiej i Południowej). Charyzmat Zakonu realizujemy przede wszystkim w wymiarze braterskim życia we wspólnocie. W naszym Zakonie jest więcej niż 1800 takich wspólnot. Zwykle liczba Braci w nich waha się między 5 a 12 osobami. Wspólnota klasztorna praktykuje wspólną modlitwę, je ze wspólnego stołu i stara się pogodzić swoje klasztorne życie z potrzebami okolicznej ludności. Braterskie wsparcie, wspólnota dóbr i życie wśród ludzi są aspektami najistotniejszymi w życiu każdej wspólnoty.